برای دقایقی با اهل بیت علیهم السلام

پاسخ :

بيان علت حقيقي و اصلي غيبت امري دشوار و شايد دور از دسترس باشد. درباره غيبت مي توان، هم نگاه تاريخي داشت و هم نگاه روايي:

1- نگاه تاريخي : وقتي به تاريخ صدر اسلام و حتي قبل از آن مي نگريم، به خوبي مي بينيم که جبهه کفر و باطل براي مقابله با جبهه حق و نابودي آن، از هيچ اقدامي فروگذاري نکرده و در اين راه حتي از کشتن پيشوايان دين نيز ابايي نداشته است. آنان به خوبي مي دانستند ادامه حکومت دنيايي و سيطره بر مردم و کسب منافع نامشروع، زماني امکان پذير خواهد بود که پيشوايان دين و هاديان حق را از سر راه خود بردارند لذا شهادت ائمه((علیهم السلام)) در دستور کار خلفاي جور قرار گرفت. آنچه وحشت و اضطراب حاکمان خودکامه را بيشتر مي کرد، وعده ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) به عنوان منجي و مصلح بود. از اين رو خلفاي معاصر امام حسن عسکري(علیه السلام) ايشان را به شدت تحت نظر داشتند تا وقتي فرزند ايشان به دنيا مي آيد، او را در همان ابتداي زندگي به شهادت برسانند. بنابراين بسيار طبيعي است که خداوند آخرين حجت خود را در پرده غيبت قرار دهد تا جان او حفظ شود و در موعد مقرر و زماني که مردم آمادگي ظهور داشتند ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد نمايد.

2- نگاه روايي : در روايات به علت و حکمت هاي متعددي اشاره شده است؛ از جمله:

الف. غيبت سري از اسرار الهي :

پيامبر(صل الله علیه واله وسلّم) فرمود: "ان هذا لامر من امر الله و سر من سر الله" ؛ "اين امر الهي و سري از اسرار خداوند است". (بحار الانوار ، ج 51، ص73).

ب. آزمايش مردم :

امام علي(علیه السلام) فرمود: "به خدا قسم من و دو فرزندم شهيد مي شويم. خداوند در آخر الزمان مردي از فرزندانم را به خون خواهي ما بر خواهد انگيخت و او مدتي غايب مي شود تا مردم آزمايش شوند و گمراهان جدا گردند تا جايي که افراد نادان مي گويند: خداوند ديگر به آل محمد کاري ندارد". (غيبت نعمامي، ب10).

ج. ستم پيشه بودن انسان ها :

امير مؤمنان(علیه السلام) فرمود: "زمين از حجت خدا خالي نمي ماند، ولي خداوند به دليل ستم پيشه بودن و زياده روي انسان ها، آنان را از وجود (ظاهري) حجت خود محروم مي سازد"(غيبت نعماني، ب10).

د. حفظ جان امام :

امام باقر(علیه السلام) فرمود: "براي قائم ما قبل از آنکه به پا خيزد غيبتي است. راوي پرسيد چرا، حضرت فرمود: مي ترسد(از قتل)".

برخي بر اساس روايت اول مي گويند: "علت اصلي غيبت، روشن نيست و آنچه از علت ها گفته شده(مانند حفظ جان) از آثار غيبت است، نه علت اصلي(فصلنامه انتظار، ش4، مقاله استاد طبسي).

برخي ديگر با توجه به تاريخ و روايات، علت اصلي غيبت را حفظ جان و بقيه موارد را از آثار آن مي دانند.

پس غيبت امري است که سير حرکت انسان ها، آن را ناگزير کرده و در اين فرايند بايد به گونه اي برنامه ريزي شود تا جامعه شيعه، با کمترين مشکل بتواند پذيراي آن باشد. از اين رو ائمه (علیهم السلام) از يک سو راه هاي فهم احکام را به شاگردان مي آموختند تا بتوانند احکام دين را در حد توان از منابع شرع استنباط و استخراج کنند و مردم را نيز به آموختن از علما و رجوع به آنها فرا مي خواندند و از سوي ديگر با برقراري نهاد وکالت، مردم را به رجوع به وکيلان دعوت کردند. در همين راستا از زمان امام هادي و عسکري(علیهما السلام) ارتباط مستقيم را کمتر کردند و در مواردي از پشت پرده جواب سؤالات را مي دادند تا مردم به نديدن امام عادت کنند. به دنبال آن غيبت کوتاه مدتي(صغري)، پيش بيني شد تا مردم به واسطه نواب خاص، برخي مسائل مورد نياز را بپرسند و در ضمن رجوع دائمي به نايبان را فرا بگيرند.

منبع :

(ر.ک. غيبة طوسي؛ تاريخ عصر غيبت پورسيد آقايي، اصول عقايد، مصباح؛ دادگستر جهان . اميني).